Ondernemer Rob van der Rijt richtte 12 jaar geleden het online platform Klimaatplein op. Zijn doel? Bedrijven en instellingen informeren, inspireren en activeren om hun CO2-voetafdruk te verkleinen. Maar het klimaatprobleem gaat verder dan alleen het technisch reduceren van de CO2 uitstoot. Er is een verschuiving nodig van focussen op kwantitatieve groei (consumptie- en BBP-groei) naar focussen op kwalitatieve groei (groei van kwaliteit van leven). Precies dit idee wordt beschreven in het boek ‘Er is leven na de groei’, waar Rob medeauteur van is. Tijdens een themabijeenkomst op 2 februari 2023 ging Rob over het onderwerp in gesprek met de Brabants Besten. In een interview vroegen wij verder door naar het idee achter ‘postgroei’ en wat je als mkb ondernemer zoal zélf kan doen.
Culturele transformatie
Het klinkt misschien gek uit de mond van een ondernemer, maar het kritisch kijken naar de werkelijke gevolgen van economische groei biedt volgens Rob de oplossing voor het klimaatprobleem. Hij legt uit: “Economische groei gaat altijd gepaard met meer energie- en materiaalverbruik. Maar, we moeten juist minder energie en materialen gebruiken om binnen de planetaire grenzen te blijven. Het doel is het energie- en materiaalverbruik verminderen of 100% circulair maken. Om dat te realiseren, kan de economische groei stabiliseren of licht afnemen.” “En,” vervolgt Rob, “er zal een hele andere bedrijvigheid ontstaan. De focus zal veel meer komen te liggen op reparatie, deeleconomie en hergebruik.” Om het idee van postgroei – niet meer focussen op kwantitatieve groei, maar op kwalitatieve groei – voor elkaar te krijgen is een culturele transformatie nodig. “We moeten er veel minder vanuit gaan dat we alles zelf hebben. Want heb je écht zelf een auto, grasmaaier en wasmachine nodig? Ga eens na hoeveel uur per dag deze apparaten werkelijk draaien. Zou je niet alles vanuit een verzamelplek in de wijk met je buurtgenoten kunnen delen?”, vraagt Rob zich af. “Het levert veel materiaalwinst op en gaat tegelijkertijd verspilling tegen.”
Stappenplan voor ondernemers
Maar hoe pak je zo’n cultuurverandering als ondernemer aan? Volgens Rob zijn er als ondernemer drie belangrijke deelstappen te maken. “Begin bij je eigen missie. Wat wil je als bedrijf toevoegen en bijdragen aan een betere wereld? Focus je bij het schrijven van je missie op Planet en People: kan mijn bedrijf een urgent ecologisch of sociaal probleem oplossen? Daarna voeg je pas de derde P (Profit) toe.”
Rob vervolgt met stap twee: “Vervolgens ga je onderzoeken waar jouw ecologische voetafdruk precies zit. Alleen al het verkrijgen van inzicht en het creëren van bewustwording zet zaken in gang.” Benieuwd wat de impact van jouw bedrijf op het klimaat is? Op Rob’s Klimaatplein vind je een gemakkelijke gratis CO2-calculator die uitrekent wat de CO2-voetafdruk van jouw bedrijf is. Deze tool laat ook meteen zien wat je zoal kan doen om de impact te verkleinen. “Ik raad iedereen aan om te kijken waar je de grootste stappen kan maken”, vertelt Rob. “Met het plukken van laaghangend fruit gaan we het namelijk niet redden. Kijk bijvoorbeeld hoe je jouw product 100% circulair kan maken. Ga in gesprek met leveranciers en zoek de samenwerking op in de keten. Door samen te werken en verder te kijken breng je circulaire processen op gang.”
Alleen al het verkrijgen van inzicht in jouw CO2-voetafdruk en het creëren van bewustwording zet zaken in gang
True pricing en eerlijke belasting op consumptie
Naast het verkleinen van de CO2-voetafdruk als ondernemer zijn er volgens Rob twee veranderingen nodig die een grote en noodzakelijke invloed hebben op de verduurzaming van de keten: het invoeren van true pricing en een eerlijke belasting op consumptie. Rob legt uit: “Volgens het principe van true pricing neem je de maatschappelijke kosten mee in het bepalen van de prijs van het product. Dat houdt in dat de schade aan biodiversiteit, water- en landgebruik en de schade door opwarming van de aarde meegenomen worden. Op deze manier wordt het ook voor de consument aantrekkelijk om het duurzaamste product te kiezen, aangezien dit de laagste kostprijs heeft. En zo winnen uiteindelijk de duurzame koplopers.”
Ook het invoeren van eerlijke belasting op consumptie gaat volgens Rob veel in beweging zetten. “De arbeidsbelasting moet worden verlaagd en de consumptiebelasting juist verhoogd. Dit maakt de consument bewuster van zijn aankoopgedrag. Want: wanneer je meer consumeert, ga je meer belasting betalen. Dat kan mensen aanmoedigen om een koopgrens te stellen die meer in balans is met de draagkracht van de aarde.”
In het realiseren van deze idealen ligt volgens Rob wel een grote rol bij de overheid. “Regelgeving moet het mogelijk, of zelfs verplicht maken om duurzaam te ondernemen. Grote multinationals oefenen natuurlijk meer druk uit op de overheid dan het mkb, maar dat is geen reden om als duurzame koplopers het hoofd te laten hangen. Zet je actief in waar je kan! Lokaal, in de politiek, met je bedrijf of richting de Tweede Kamer. Het is lastig, maar we moeten het proberen. Er is namelijk geen andere optie.”
De toekomstige arbeidsmarkt
Met deze drastische veranderingen die nodig zijn om klimaatverandering te stoppen, zal de toekomstige arbeidsmarkt er ook heel anders uit gaan zien. Rob vertelt: “Door een recht op reparatie in te voeren, hebben we straks veel meer reparateurs nodig. Vakmensen die met hun handen weer dingen in elkaar kunnen zetten, zijn diegene die we nodig gaan hebben.” Maar ook producten gaan er heel anders uitzien, voorspelt Rob. “De levensduur zal worden verlengd. De kwaliteit gaat omhoog én het wordt weer mogelijk om één los element te repareren of vervangen, zodat het product daarna opnieuw 10 jaar mee kan.”
Rob ziet gelukkig dat ondernemers en overheden al aan het transformeren zijn naar een meer circulaire economie. Zo hebben in Oss de gemeente en kringloopbedrijven samen het initiatief Duurzaamheidsplein Oss opgezet. Een combinatie van een milieustraat, kringloopwinkel en demontagehal op één terrein. “In de demontagehal wordt gekeken of spullen die ingeleverd zijn bij de milieustraat nog goed genoeg zijn om direct de kringloopwinkel in te gaan. Zo niet, dan halen de medewerkers de bruikbare grondstoffen eruit”, vertelt Rob. “Dit is maar één voorbeeld, maar er is zoveel mogelijk!”
Vakmensen die met hun handen weer dingen in elkaar kunnen zetten zijn diegene die we nodig gaan hebben
Nederlandse Alliantie Klimaatactie
Rob sluit af met een tip voor alle mkb ondernemers: “Sluit je aan bij de Nederlandse Alliantie Klimaatactie. Dit gratis hulpprogramma gefinancierd door het Ministerie van Binnenlandse Zaken heeft als doel om de komende 3 jaar 40% van de CO2-uitstoot te verminderen. Als deelnemer ontvang je onder andere het boek ‘CO2-neutraal ondernemen – Zo doe je dat!’, krijg je toegang tot veel bespaartips en praktijkverhalen en haal je inspiratie op tijdens webinars en bijeenkomsten.” Meer informatie en de mogelijkheid om jouw onderneming in te schrijven vind je via deze website.